دوو رووداوی شیاوی ڕێز... لهم تاریکستانه، ترووسکایی ههر ماوه |
|
هاتبوون تۆڵهی کوڕهکهیان بکهنهوه، هاتبوون داخی
دڵی ئهو چهندساڵهیان سارێژ بکهن، هاتبوون مزگێنی بهرنهسهر گۆڕی
کوڕهکهیان پێی بڵێن حهقی تۆمان سهند!.... هاتبوون .... بهڵام نا،
ئهوان لهم تاریکستانهدا مرۆڤایهتییان ون نهکردبوو، ئهخلاقی
لێبوردهییان ههبوو، ئهوان له رێی مرۆڤایهتیدا بهخشهنده بوون.
بهڵێ، ئهوان مزگێنی بهخشهندهییان بۆ سهرگۆڕی کوڕهکهیان بردو
ئارام بوونهوه.
وێکچوونی نێوان قهتڵو و ئێعدام «قصاص» چیه؟ له ههر دوو حاڵهتدا
گیانی مرۆڤێک دهسێندرێ. وێکچوونی نێوان بنهماڵهی قوربانییو
بنهماڵهی تاوانبار چیه؟ ههردووکیان ئازیزێکیان لهدهست دهدهن.
چیرۆکی یهکهم
بیستو چوار کاتژمێر پێش رووداوهکه عادڵ فێردهوسیپوور وێژهری
بهرنامهی «نود» که بهرنامهیهکی وهرزشییهو ههر حهوتووی جارێک له
تلویزیۆنی ئێرانهوه بڵاو دهبێتهوه، مهسهلهیهکی باس کرد که
رهنگه هێندێکیش پێوهندی به فووتباڵهوه بووبێ! ناوبراو رایگهیاند،
کهسێک خهریکه ئێعدام دهکرێ، داوای له بێنهرانی بهرنامهکهی کرد
به ناردنی «پهیامهک» بۆ بنهماڵهی قوربانییهک، به مهبهستی لێبوردن
له کهسێکی مهحکووم به ئێعدام، بهڵکوو لهمردن رزگاری بکهن.
بینهرانی بهرنامهکه له ماوهیهکی کورتدا زیاتر له یهک میلیۆن
پهیامهکیان بۆ بهرنامهی نهوهد نارد ، ئهوه بووه هیوایهک بۆ
کهسێک که له دواساتهکانی ژیانیدابوو.
دوای تهواو بوونی بهرنامهی «نود» دوو ڕای جیاواز (موافق و موخالف)ی
عادڵ فێردوسیپوور وێژهری بهرنامهکه له سهرئهم کارهی ناوبراو
لهفهزای مهجازیدا بۆچوونهکانیان نووسی. ئهوانهی مخالیف بوون گوتیان
عادل کهڵکی له جێگهو پێکهی ئهو بهرنامه پڕبینهره بۆ
مهسهلهیهکی کۆمهڵایهتی که پێوهندی به وهرزشهوه نیه،
وهرگرتوه. لهوه گهڕێین که پێوهندی به فوتباڵهوه ههبوو یان نا،
گرنگ ئهوه بوو فێردهوسیپوور به ئاکامی دڵخوازی خۆی گهیشتو گیانی
کهسێک له مردن رزگار کرا.
لێبوردن له چرکهی نهوهددا
عهبدولغهنی حوسێنزاده و هاوسهرهکهی تهنافی داریان له ملی
«بهلال» قاتڵی کوڕهکهیان که به «قصاص» مهحکووم ببوو، دهرهێنا. ئهم
لێبوردنه جگه لهوهی بنهماڵهیهکی له شۆکی لهدهست دانی
ئازیزێکیان رزگار کرد، دڵی ئهوانهشی شاد کرد که ئهمجارهیان
کۆببوونهوه نهک بۆ سهیری ئێعدامی وهک جارانی پێشوو، بهڵکوو بۆ بیستنی
ههواڵێکی خۆش هاتبوون.
عهبدوڵڵا حوسێنزاده ساڵی 1386 لهگهڵ بهلال تووشی شهڕێک
دهبنو بهلال چهقۆ دهردێنێ و چهندین چهقۆ له عهبدوڵلا دهداو
دواتر عهبدوڵڵا حوسێنزاده به هۆی کاریبوونی برینهکهی گیان لهدهست
دهدا. عهبدوڵغهنی حوسێن زاده باوکی عهبدوڵڵای کوژراو که
قوتابخانهی وهرزشیی فووتباڵی ههیهو یهکێکه مامۆستایانی بواری
وهرزشی فووتباڵ و لهم بوارهدا زۆر لاوی پهروهرده کردوه، لهگهڵ
هاوسهرهکهی پاش ئهوهی له قاتڵی کوڕهکهیان خۆش بوون، گوتیان ئهو
پووڵهی وهک دیه (خوێنبایی) کوڕهکهیان وهری دهگرن، قوتابخانهیهکی
فووتباڵ به ناوی کورهکهمان له شاری «نور» ی پێ دروست دهکهین بۆ
خزمهت به لاوانی ئۆگری وهرزشی فووتباڵ. رهنگه ئهوه بتوانێ
لاوهکان له توندوتیژی دووربکاتهوه و ئهوانیش هێندێک ئارام
کاتهوه.....
چیرۆکی دووههم
له دهوروبهری ساڵی نوێی 9313دا ههواڵی رزگار کردنی ژنێک له پای
سێداره بڵاو بۆوه. ههڵاله محهممهدی ههتا بن پهتی سێداره چهند
ههنگاوێکی مابوو، بهڵام به هۆی ههوڵی کۆمهڵێک ژنی تێکۆشهری رێگای
پاراستنی مافی مرۆڤ، گیانی له مردن رزگار کرا. ههڵاڵه خهڵکی مهاباد
چهندساڵ لهوهپێش به تاوانی کوشتنی پیاوێک که به دیفاع له جهستهو
پاراستنی کهرامهتی ئینسانیی خۆی دهستی بۆ ئهم کاره نهخوازراوه
بردبوو، دوای چهند ساڵ تهحهمولی زیندان، مهحکووم به «قصاص» دهبێ.
بهڵام بهخۆشییهوه به ههوڵو تێکۆشانی مریهم خانمی قازی کچی
بنهماڵهی قازی محهممهد و کۆمهڵێک له چالاکانی دیکهی شاری مههاباد
له ماوهیهکی کورددا 90 میلیۆن تمهن بابهتی «دیه» بۆ بنهماڵهی
کوژراوهکه له لایهن خهڵکی خێرخواز و ئینساندۆست کۆدهکرێتهوه،
بهڵام بنهماڵهی کوژراوهکه ههربهونده رازی نابن و داوای 60 میلیۆن
تمهنی دیکه دهکهن. ههر لهم پێوهندییهدا، ههوڵهکان بۆ رازگاری
گیانی ههڵاله چڕتر دهکرێتهوه و له شاری مههاباددا رادهی 160
میلیۆن تمهن کۆدهکرێتهوه. ئهوهش که به چ سهختییهک ئهم پووڵه
جۆر دهبێ، با بمێنێتهوه. بۆ خانمی قازی و هاوکارهکانی.
ئێستا ههڵاله درگای زیندانی لهسهر کرایهوه و گیانی له مردن رزگار بووه، بهڵام....
بهپێی قسهی شایهدحاڵهکان، ههڵاڵه درگای بنهمالهکهی لهسهر
داخراوه ، نهک بههۆی کوشتنی ئهو پیاوهی ویستوویهتی دهسترێژی
بکاتهسهر و ئهویش ناچار بووه دیفاع له خۆی بکا، بهڵکوو وهک
تاوانبارێکی کۆمهڵایهتی سهیری دهکهن. تاوانێک که زۆر لهژنانی
بێتاوانی ئهم کۆمهڵهی ئێمه، پیاوانێک بهسهریاندا دهسهپێنن!
لهم چیرۆکهیاندا «نا» بڵێی ههر تاوانباری، خۆبهدهستهوهدهی
ههر تاوانباری! ئهمهیان چیرۆکی ژنانێکه که دوای ههمووشتێ
ئهمجارهیان له لایهن بنهماڵهوه به ناحهق تاوانبار دهکرێنو
درگاکانیان لهسهر دادهخرێ بهبێ ئهوهی بیر لهوه بکهرێتهوه
چارهنووسی ژنێکی بێپهنا چی بهسهر دێ.
ههستی لێبوردهیی و پابهندبوون به ماڤهکانی مرۆڤ
به هۆی ئهو توندوتیژییانهی که سیستمی کۆماری ئیسلامی له
کۆمهڵدا نههادینهی کردوون، کاڵترین شت بهلای خهڵکی ئێرانهوه لاوازیی
ههستی لێبوردهییه. مرۆڤهکان زۆر ئاسان دهست بۆ تاوان دهبهنو
ئاسانیش تۆڵهیان لێدهکرێتهوه. ههستی تۆڵهسهندنهوهیه
پابهندبوونمان به ماڤهکانی مرۆڤهوه لهقو لاواز دهکا.
بهڵام ئهو چهند رووداوهی لهم ماوهدا له ئێران روویانداوه،
دهتوانێ دهسپێکێکی باش بێ بۆ زاڵبوون بهسهر ئهو دۆخه پڕ له
توندوتیژییهی له کۆمهڵدا جێی داکوتاوه. پێویستە چالاکانی مافی مرۆڤ
و مافپارێزن ئهم رهوته ئینسانییه بهرهوپێش بهرنو کار بکهن بۆ
کهمکردنهوهی ئاستی تاوانو تاوانکاری له کۆمهڵدا.
به هیوای ئهو رۆژهی که به ههوڵوهیممهتی خهڵکانی مرۆڤدۆستو
شارهزایانو پارێزاهرانی ماڤی مرۆڤ، سرنج بدرێته پێشهاته تاڵ و
پڕدهردهکانی ئهو قانوونانهی دهبنه هۆی پهرهسهندنی توندوتیژی و
ههرچی زووتربۆ گۆڕینیان دهستبهکار بن.
له ژماره ٦٣٠ ی رۆژنامهی "کوردستان"دا بڵاو بۆتهوه
|
۱۳۹۳ فروردین ۳۱, یکشنبه
ئهوان ناتوانن ئینسانییهت لهناوبهرن
۱۳۹۳ فروردین ۱۶, شنبه
پارێزگاری له ژینگه ئهرکێکی گشتیو نهتهوهییه
سێزدهبهدهر لهلای ئێرانییهکانو ئهوانهی له ئێراندا دهژین
به رۆژی «طبیعت» واته سروشت ناسراوه. جگه لهوهی به رۆژی سروشت
ناسراوه، وهک رهسمو نهریتێک خهڵک له ماڵهکانیان دهچنه دهرو به
ناوی سێزده دهرکردن ئهو رۆژه له نێو داوێنی سروشتدا به شادیو خۆشی
رادهبوێرن. لێرهدا ناچمه سهر بابهتی سێزدهبهدهر
لهچییهوههاتوهو هی چ نهتهوهیهکه، تهنیا سێزدهبهدهر دهکهمه
بههانهیهک بۆ باس کردنی مهسهلهیهک که له سێزدهبهره گرنگتره.
ئهویش باس له ژینگهوسروشته که چۆن لهکاتی ئهو سهیرانو گهشته
بههاریانهدا که خهڵک بۆ کهڵک وهرگرتن له سروشتی جوانی کوردستان و
حهسانهوهو ههڵمژینی ههوایهکی خاوێن له وهرزی بههارو هاویندا
له شارو ماڵهکان دهچنهدهرو دهیانهوێ چێژ له ژیان وهربگرن،
بپارێزن.
قسهکردن لهسهر ژینگهو ژینگهپارێزی، کاری پسپۆرانو شارهزایانی
بواری ژینگهیه، بهڵام ئهوهی منی هاندا لهوبارهیهوه چهند دێڕێک
لهسهر کلتووری ژینگهپارێزی بنووسم، رۆڵو ئهرکی ژنانو چالاکانی
ژینگهپارێزه له رۆژههڵاتی کوردستان له دروست کردنی کلتووری
ژینگهپارێزیدا. ئهمڕۆکه پاراستنی ژینگه وهک یهکێک له گرنگترین
بنهماکانی گهشهسهندنی جیهانی، پێویستیی به بهشداریی راستهقینهو
ئاگایی کۆمهڵگه ههیه. ژنان به هۆی ئهوهی نهخش و رۆڵی گرنگیان له
ئیدارهی بنهماڵه و پهروهرده و فێرکردنی منداڵدا ههیه، دهتوانن
وهک هێزیکی کاریگهر، ههر وهک چۆن دهتوانن نیگابان و پارێزهری
منداڵهکانیان بن، ههر ئاواش دهتوانن نیگابانو پارێزهری ژینگه بن.
ههر تاكێك له دهست خۆی دایه كه شوێنی ژیانی خۆی چۆن دهپارێزی یا
وێرانی دهکا. زۆرن ئهو مرۆڤانهی بۆ ژیانی خۆشیان بایهخ دانانێنو
رێزی لێناگرن. ههر بۆیه دهبینین بهگشتی له کهلتووری زۆربهی
خهڵکدا زۆر بهکهمی دهبینرێ گرنگی به پاراستنی ژینگه بدرێ.
ئایا چهند سهعاتێک گهشتو سهیرانو شادی بایهخی ئهوهی ههیه
بۆ چهندین ساڵ زیان بهو سهیرانگاو ئهو سروشتو شوێنهی دانیشتووین و
حهساوینهتهوه، بگهیهنین؟
بهخۆشییهوه چهند ساڵێکه له رۆژههڵاتی کوردستان لهنێو کۆمهڵێک
له چالاکانی مهدهنیو تێکۆشهرانی رێگای ئازادییو نیشتماندۆستی،
نهریتێکی جوانو ژینگهدۆستی، دهستی پێکردوهو لهحاڵیپهرهسهندن
دایه کە جێگای خۆشحاڵییه بۆ ههموو ئهوانهی له خهمی ژینگهو نیشتمانی
خۆیان دان. ئهوان دهزانن پارێزگاری له ژینگه له پلهی یهکهمدا
لهدهستی ئهو هێزو لایهنانهدایه که دهستهڵاتو سامانو بوودجهی
وڵاتیان بهدهستهوهیه، بهڵام دهزانن که تاکهکانیش دهبێ لهم
بوارهدا وهخۆکهون تاکوو ژیان بۆ منداڵانی دواڕۆژ جوانتر بکهن.
شکاندنی تفهنگه شکارییهکانو ئازادکردنی باڵندهکێوییهکان،
پاکوخاوێنی سهیرانگهو شوێنهگشتییهکان، رێگرتن له سووتاندنی
دارستانهکانو .... له لایهن چالاکانی ژینگهپارێزهوه، ههموو
ئهوانه دانانی بناغهی ئهو فهرههنگهیه که منداڵانی ئهمڕۆ دهبێ
فێری ببن. منداڵ دهبێ فێربن که چۆن ژینگهو نیشتمانهکهیان خۆشبوێ.
ئینسانهکان دهبێ رفتاری دروستو ئینسانی له گهڵ سروشتو گیانلهبهران
له منداڵییهوه فێرببن. رێزگرتن له مافی ئهوی دیکه، ئینسانییهت و
مێهرهبانی دهبێ له منداڵییهوه فێر ببن، بهداخهوه له ولاتی ئێمه
کوردستان، منداڵان زۆرتر ههر نامێهرهبانی لهگهڵ سروشتو گیانلهبهران
له گهورهکان دهبیننو فێر دهبن. خۆشهویستی وڵات ههر ئهوه نیه
ئاڵای کوردستان بهرز بکهینهوهو ههڵبلێێن بهسهر مێژووه پڕله
خهباتهکهمان له دژی داگیرکهران، ئهوه تهنیا لایهنێکیهتی. کهسێک
که بهڕاستی وڵاتی خۆی خۆش بوێو بیههوێ له زیانو مهترسییهکانی دوژمن
بیپارێزێ، دهبێ ئهو دهروهستییهشی تێدا بێ، که ژینگهکهی،
وڵاتهکهی له زبڵوزاڵو پاشماوهکانیش بیپارێزێ. ههرکهس لهئاست
خۆیهوه بهتایبهتی دایکانو باوکان لهم بوارهوه ئهرکێکی زۆر
بهرپرسانهیان لهسهرشانه. ئهوان دهبێ نهوهیهک بۆ ئهو نیشتمانه
پهروهرده بکهن که سروشتیان خۆشبوێو رێزی لێبگرنو پێوهندییهکی
دۆستانهیان لهگهڵیدا ههبێ. ئهمانه دهبێ وهک تایبهتمهندیی
بهرزو جوانی ئینسان سهیر بکرێ. ئینسانهگهورهکان بهرپرسن له ئاست
سروشتدا به ههموو پێکاهاتهکانیهوه. ئهوه ئهرکێکی نیشتمانیو
نهتهوهییه. ئارامیو خۆشی تهنیا مافی ئینسان نیه بهڵکوو
گیانلهبهرانو سروشتیش ئهو مافهیان ههیه که رێزیان لێبگیرێ. ئهو
رهوتهی له رۆژههڵاتی کوردستان له لایهن تێکۆشهرانی ژینگهپارێزهوه
دهستی پێکردوه، دهبێ وهک خهباتێکی نهتهوهییو نیشتمانی ببینرێو
بهپێزانینهوه سیری بکرێ. کوردستان نیشتمانێکی جوانه، پارێزگاری
لهوجوانییه، ئهرکی ههموو تاکێکی ئهو وڵاتهیه. ئهگهر تێکۆشهرانی
ژینگهپارێزی له کوردستان بهمشێوهیهی ئێستا کار بۆ ئهم عهقڵیهته
بکهنو پهرهی پێبدهن، به دڵنیاییهوه ژیانی منداڵانمان له
داهاتوودا روونتر و گهشتر دهبێ. بهڵام ئهوهی من له ماوهی چهند ساڵ
ژیانمدا له باشووری کوردستان دیومه کهمتر مهترسیدارتر نیه له
توانهوهی کێوه سههۆلهکان، که ههزارانو میلیۆنان مرۆڤ گیانیان
دهکهوێته مهترسییهوه. ههر ئێستا له باشووری کوردستان بههۆی ئهو
ژینگه پیسهی که خهڵک بۆخۆی دروستی کردوه، به ههزاران ئینسان گیانی
له مهترسیدایه. ئهگهر بهمشێوهیه بڕوا ههتا چهندساڵێکی دیکه
لێره له باشووری کوردستان کێوی زبڵو پاشماوه دروست بێ. دڵنیام
حکوومهتی ههرێمی کوردستان هێندێک کار دهکا له پێوهندی لهگهڵ
ژینگهو ژینگه پارێزیدا، بهڵام بهداخهوه تائێستا نهیتوانیوه
لهنێو خهڵکدا کهلتوورێک دروست بکا که ئهوان نیشتمانهکهیان له پیس
بوون بپارێزن.
منداڵان لهگهڵ عهرزو ئاسمانو گیانلهبهران رووحێکی پاکو
بێگهردیان ههیه کهچی بهداخهوه لهم وڵاتانهی ئێمهدا زۆربهیان
که گهوره دهبن لهگهڵ سروشتو گیانلهبهران وهک دڕندهیهک
دڵڕهقانه دهجووڵێنهوه.
بهو هیوایه رهوتی پارێزگاری لهژینگه ببێته کهلتوورێکی گشتیو
ههموو لایهک بهئهرکی نهتهوهییونیشتمانی بزاننو منداڵانی داهاتووی
ئهم نیشتمانه داهاتوویهکی گهش چاوهڕوانییان بکا.
سهرکهوتن بۆ تێکۆشهرانی ژینگهپارێزی له کوردستان
اشتراک در:
پستها (Atom)