۱۳۹۲ فروردین ۲۷, سه‌شنبه

شەهلا دەباغی چەند پرسیارێک رووبەڕووی کوێستان فتووحی دەکاتەوە

 


 
avatarوه‌ک ئه‌ندامی کۆمیته‌ی ناوه‌ندی چ گرفتێک له‌ ڕیگای ژنان له‌ ناو حیزبه‌کان به‌ تایبه‌ت له‌ڕاده‌ی ‏ڕێبه‌ری دا دێته‌ سه‌ر ڕیگاتان و ده‌یبینی؟
له‌و کۆمه‌ڵگایه‌ی ئێمه‌دا ژن له‌ هه‌ر پۆست و مه‌قامێکدا بێ و هه‌ر کارێک بکا، به‌بێ شک گیرو ‏گرفت له‌سه‌ر رێیه‌تی. کۆمه‌ڵگه‌ی ئێمه کۆمه‌ڵگه‌یه‌که‌ پیاوسالاره‌، حیزبه‌کانی ئێمه‌ش هه‌ڵقوڵاوی ‏ئه‌و کۆمه‌ڵگایه‌ن. تاکه‌کانی نێو ئه‌و حیزبانه‌ هه‌ڵگری کۆمه‌ڵێک نۆرم به‌های کۆمه‌ڵایه‌تین که‌ ‏زه‌حمه‌ته‌ به‌ ئاسانی وازی لێ بێنن. ئه‌مه‌ راسیییه‌که‌ و که‌س ناتوانێ حاشای لێ بکا که‌ ‏فه‌رهه‌نگی‌ پیاوسالاری‌ ناتوانێ‌ روانینێکی‌ موسبه‌تی‌ هه‌بێ‌ بۆ رۆڵی‌ ژنان له‌ هه‌ر کارێک و بوارێك ‏دا. ئه‌گه‌ر به‌ ڕاشکاوانه‌ وڵام بده‌مه‌وه، ده‌بێ بڵێم‌ له‌ نێو حیزبه‌کانی کوردستاندا دیاره‌ به‌ ‏هێندێک جیاوازییانه‌وه‌، نه‌توانراوه‌‌ کێشه‌ی ژن چاره‌سه‌ر بکرێ. ژن هه‌میشه‌ وه‌ک پاشکۆیه‌ک ‏سه‌یری کراوه‌. خه‌ڵک دروشم و وشه‌ و رسته‌ی جوانی له‌سه‌ر ژن له‌ حیزبه‌کان بیستوه‌. به‌ڵام که‌ ‏دێیه‌ نێو حیزبه‌که‌وه، سه‌یرده‌که‌ی له‌گه‌ڵ واقعییه‌تێکی دیکه‌ به‌ره‌وروو ده‌بی. ئه‌ویش له‌په‌راوێز ‏خستن، گوێ لێ نه‌گرتن و به‌هێندنه‌گرتن و .... ‏
دیاره‌ گرفته‌که‌ له‌ خودی ئه‌و روانین و بۆچوونه‌دایه‌ که‌ به‌شێکێ زۆر له‌ رێبه‌ریی حیزبه‌کان ‏سیاسه‌ت و خه‌باتیان هه‌ر له‌ چوارچێوه‌ی رێژیمه‌ داگیرکه‌ر و ماف پێشێلکه‌ره‌کانی کوردستاندا‌ ‏ده‌بینن و له‌ چوارچێوه‌ی پرسی نه‌یه‌وه‌ییدا خه‌باتی لێبڕاوانه‌ ده‌که‌ن. له‌ حاڵێکدا هه‌وڵدان بۆ ‏گه‌شه‌ی کۆمه‌ڵایه‌تی و ئازادیی تاکه‌کان به‌شێکی گرنگه‌ له‌ خه‌بات که‌‌ حیزبه‌کان تاراده‌یه‌ک ‏پشت گوێان خستوه‌. ‏
حیزبه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌كانی‌ كوردستان ئه‌گه‌ر نه‌لێم هه‌موویان، زۆربه‌یان ده‌بینین ساڵه‌هایه‌ باسی‌ ‏رۆڵی‌ ژنان له‌ خه‌باتی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌دا ده‌كه‌ن، به‌ شان‌و باڵی‌ ژنان دا هه‌ڵ‌ده‌ڵێن‌و بانگه‌شه‌ی‌ ‏یه‌کسانیخوازی ده‌که‌ن. له‌هه‌مان كاتیشدا ئه‌گه‌ر چاو له‌ موناسباتی نێوخۆییان ده‌که‌ی ‏ئه‌ونده‌یان گوێ به‌ رۆڵی ژن نه‌داوه‌ وه‌کی له‌ قسه‌و دروشمه‌کانیاندا هه‌یه‌. زۆر به‌ كه‌می‌ ژنانیان ‏له‌ بڕیاردانه‌کان دا شه‌ریک کردوه‌، که‌مترین به‌رپرسایه‌تییان پێ سپێردراوه‌. له‌ راگه‌یه‌ندن‌و ‏هه‌ڵوێسته‌كانیاندا به‌رامبه‌ر به‌ کێشه‌کانی‌ ژنان زۆر بێ‌ته‌فاوه‌ت بوون.‏
‏‌ له‌ نێو ریزی حیزبه‌کاندا به‌هۆی ئه‌وه‌ی تا ئێستاش رێژه‌ی ژن که‌متره‌ له‌ پیاو، روانگه‌ی ‏پیاوان زاڵتره‌ به‌سه‌ر ژنان دا. ئه‌م هێزه‌ زاڵه‌ تا ئێستاشی له‌گه‌ڵ بێ‌ به‌ چاویلکه‌ی ره‌گه‌زی ‏ده‌ڕواننه‌ ئه‌رکه‌کانی ژن. ئه‌و چاویلکه‌یه‌ هه‌میشه‌ وێنه‌ی لاواز له‌ ژن ده‌بینێ و وێنه‌ی به‌هێز له‌ ‏پیاو. ته‌نانه‌ت پیاوه‌ بێ توانا و بێ ئه‌زموونه‌کانیش له‌ ژنانی به‌توانا و به‌ئه‌زموون، سه‌نگیان ‏زیاتره.‌ زۆر له‌ پیاوه‌کان وه‌ک باوڕ قه‌بووڵیان نه‌کردوه‌، که‌ ژنیش هه‌یه‌ توانای ئه‌رک و ‏به‌رپرسایه‌تیی حیزبیی هه‌بێ‌. پێیان وایه‌ ئه‌وه‌نده‌ ژنه‌ که‌ - له ‌ هێندێک حیزبدا ئه‌ویش رێژه‌یان ‏بۆ دیاری کراوه‌ - رێیان که‌وتۆته‌ پۆستی رێبه‌ری، جێگه‌ی پیاوانیان گرتوه‌ و وه‌ک غه‌درێک له‌وان ‏کرابێ ده‌یبینن. بێشک ئه‌م روانینه هه‌ڵه‌ و نادروسته‌، ئه‌رکی ئیمه‌یان قورستر کردوه‌. که‌مترین ‏ئیراد له‌کاری ژنێکدا هه‌بێ به‌ چه‌ندقات گه‌وره‌ی ده‌که‌نه‌وه‌. جگه‌ له‌ کار و به‌رپرسایه‌تی ئۆرگان ‏و به‌شه‌جۆراوجۆره‌کان له‌ حیزبدا، ده‌بێ به‌رده‌وامیش شه‌ڕی که‌لتوور بکه‌ین. له‌م وڵاتانه‌ی ئێمه‌ ‏ژن له‌ هه‌ر کوێ و له‌ هه‌ر جێیه‌ک کارێک بکا گیروگرفتی تایبه‌ت به‌ خۆی هه‌یه‌، به‌تایبه‌تی ‏کاری سیاسی ئه‌ویش له‌نێو ئه‌م که‌لتووره‌دا به‌ڕاستی گیان و جه‌رگی سه‌ختی ده‌وێ. هه‌وڵدان بۆ ‏ئه‌وه‌ی پرسی یه‌کسانی له‌ قالبی دروشم بێته‌ده‌رێ و ببێته‌‌ باوڕ له‌ بیرو ناخی تاکه‌کاندا، ‏کارێکی ئاسان نیه‌. ‏
له‌ کوردستان که‌س ناتوانێ ئه‌و ئیددیعایه‌ بکا و بڵێ له‌ حیزبه‌که‌ی مندا موناسباتی ‏پیاوسالاری سڕدراوه‌ته‌وه و ئێمه‌ بێ گیر و گرفتین. ئه‌گه‌ر که‌سێکیش هه‌بێ وا بڵێ، ئه‌وه‌ راستی ‏نه‌وتوه‌‌‌. به‌داخه‌وه‌ هێندێک ژنیش که‌ له‌ رێبه‌ریی حیزبه‌کاندا حزووریان هه‌بووه‌، له‌ جیاتی ‏ئه‌وه‌ی فه‌رهه‌نگی هاوسه‌نگی و یه‌کسانی دروست بکه‌ن، بۆخۆشیرین کردن بووه لای پیاوان‌ یان ‏بۆ ئه‌وه‌ی پۆستی رێبه‌ری به‌لایانه‌وه‌ شیرین بووه‌، هه‌روه‌ک پیاو بیریان کردۆته‌وه و سێبه‌ری ‏ئه‌وان بوون. زۆر خۆیان له‌ قه‌ره‌ی کێشه‌کانی ژنان نه‌داوه‌. ژن بۆخۆی حوزووری که‌مه‌ له‌ ‏رێبه‌ریی حیزبه‌کاندا، که‌ ژنی ئاواشی لێ هه‌ڵکه‌وت، هه‌له‌کان به‌هه‌ده‌رچوون و گرفته‌کان ‏ماونه‌ته‌وه‌.‌ چونکه‌ زۆر له‌ پیاوان ئه‌و ژنانه‌یان قه‌بووڵه‌ - هه‌ڵبه‌ت ئه‌گه‌ر قه‌بووڵیان بێ.‏

گرفتی سه‌ره‌کی ئێستای ژنانی کورد چییه‌ و له‌ کام بواردا ده‌بێ چالاکییه‌کان کۆکرێنه‌وه‌؟
ئه‌گه‌ر باسی گرفت بکه‌ین، ده‌بێ باسی دۆخی ژنی کورد له‌ کوردستان بکه‌ین. با خۆمان ‏هه‌ڵنه‌فریوێنین و له‌گه‌ڵ خۆمان راستگۆ بین. ژنی کورد یه‌کجار زۆر گرفتی هه‌یه‌. رۆژ نیه‌ ئێمه‌ ‏شاهیدی خۆکوژی و کوشتنی ژنی کورد له‌ هه‌موو به‌شه‌کانی کوردستان نه‌بین، شاهیدی ئازار و ‏ئه‌زیه‌تی ژنان له‌ لایه‌ن پیاوانه‌وه‌ نه‌بین. یه‌کێک له‌ تراژیدییه‌کان ئه‌وه‌یه‌ رووناکبیری کورد ‏به‌م دۆخه‌ی ژنان له‌ کوردستان راناچڵه‌کێ. که‌س ده‌می ناکاته‌وه‌ قسه‌یه‌ک بکا بیرێک بۆ ئه‌م ‏دۆخه‌ ناله‌باره‌ بکاته‌وه‌. ئه‌م هه‌موو گۆڤار و رۆژنامه‌ و بڵاوکراوه‌یه‌ ده‌رده‌چێ، بابه‌تێکیان له‌ ‏سه‌ر دۆخی ناله‌باری ژنی کورد تێدا نیه، خوێنه‌ر تووشی راچڵه‌کان و سه‌رسامی بکا. ئه‌م هه‌موو ‏کوژرانی "نامووسی"یه ده‌بیسرێ و ده‌دیترێ هه‌موومان وه‌ک فیلمێک سه‌یری ده‌که‌ین و ئاسان ‏به‌لایدا تێده‌په‌ڕین.‌‌ که‌س به‌به‌رپرسیاره‌ییه‌وه‌ له‌م کاره‌ساته‌ی به‌سه‌ر ژنان له‌ کوردستان دێ، ‏ناڕوانێ و له‌ ‌ هۆکاره‌کان ناپرسێته‌وه‌. ئاستی کولتووری و روشنبیری خه‌ڵک له‌سه‌ر پرسی ‏یه‌کسانی زۆر له‌خوارێیه‌. له‌ باشووری کوردستان ئازادییه‌ک هه‌یه ئه‌گه‌ر که‌ڵکی لێ وه‌ر بگیرێ ‏ده‌بێته‌ نموونه‌ بۆ به‌شه‌کانی دیکه‌ش.‌ توێژه‌رێک، خوێندکارێک نایه‌ت لێکۆڵینه‌وه‌ و ‏توێژینه‌وه‌یه‌ک له‌سه‌ر خۆکوژی و کوشتنی ژنان، له‌سه‌ر به‌زۆر به‌شوودان، له‌سه‌ر خه‌ته‌نه‌ و زۆر ‏دیارده‌ی دژ به‌ ژنان بکا. له‌ سه‌ر شه‌قام پیاو به‌شه‌ڕ دێن، دایک و خوشک و هاوسه‌ری یه‌کتر ‏وه‌به‌ر هێرشی جوێن و قسه‌ سووکه‌کانیان ده‌ده‌ن. به‌ڵام به‌رده‌وامێش له‌ راگه‌یه‌نه‌ ‏کوردییه‌کانه‌وه‌ وشه‌ی جوان له‌سه‌ر ژن ده‌بیسین و باس له‌ که‌لتوور و دابونه‌ریتی جوانی ‏کورده‌واری ده‌که‌ن! که‌ سه‌ردانی رێکخراوێکی ژنان ده‌که‌ی و باس له‌ کارو چالاکییه‌کانی خۆیانت ‏بۆ ده‌که‌ن، ده‌ڵێی کوردستان له‌ سایه‌ی کاره‌کانی ئه‌وانه‌وه‌ چ به‌هه‌شتێکه‌ بۆ ژنان! که‌چی له‌ ‏رۆژێکدا 2 ژن له‌ ناوچه‌یه‌ک ده‌کوژرێن، که‌س نه‌هاته‌ شه‌قام، رێکخراوێکی ژنان هه‌ڵوێستێکی ‏جیددی نه‌گرت. پارلمانتارێکی ژن ده‌نگی هه‌ڵنه‌بڕی.‌ ئه‌و یاسایانه‌ی که‌ توسقاڵێک مافی ژنی ‏پاراستوه‌ له‌لایه‌ن دابونه‌ریت و که‌لتووره‌وه‌ خه‌ریکه‌ هه‌ڕه‌شه‌یان لێده‌کرێ. ده‌سه‌ڵاتی کورد له‌ ‏به‌شه‌ ئازادکراوه‌که‌ی کوردستان هه‌ر له‌بیری دروستکردنی ویلا و شاری خه‌ونه‌کان دایه،‌ به‌ڵام ‏بیر له‌‌ گۆرینی ئه‌و که‌لتووره‌ ناکه‌نه‌وه‌ ‌ که‌ هه‌موو رۆژێ لاشه‌ی بێ گیانی ژنێکمان بۆ فڕیده‌داته‌ ‏نێو قه‌برستانه‌وه‌. ‌پێم وایه‌ بچووککردنه‌وه‌ی ئه‌م کێشانه‌ ئاکامی ترسناکتری لێده‌که‌وێته‌وه که‌ به‌ ‏زیانی ته‌واوی کۆمه‌ڵگه‌ی کورده ده‌بێ‌. ئه‌م واقعه‌ تاڵه‌ ده‌بێ قه‌بووڵ بکه‌ین که‌ که‌ وه‌زعی ژنی ‏کورد زۆر جیگای ره‌زامه‌ندی نیه. سیاسه‌ت و حیزب و ده‌سه‌ڵاتی کوردییش له‌ ئاست کێشه‌ ‏که‌لتوورییه‌کاندا که‌مته‌رخه‌من‌. حیزبه‌کان کێبه‌رکێێانه‌ له‌سه‌ر کێ نه‌ته‌وه‌یی تره‌ و کێ ‏دڵسۆزتره‌ بۆ کورد، که‌چی ساڵانه‌ به‌ ده‌یان و سه‌دان ژن ده‌کوژرێن و خۆده‌کوژن خۆیان ناکه‌ن ‏به‌خاوه‌نی ئه‌م کێشه‌یه‌.‌‏
ره‌نگه‌ بڵێن قسه‌کانم ئێغراقیان تێداته‌، به‌ڵام من نگه‌رانم له‌ وه‌زعی ژنان له‌ کوردستان. ‏چونکه‌ هێزێکی ته‌بلیغی به‌ربڵاو نه‌ته‌نیا له‌لایه‌ن ئیسلامییه‌کانه‌وه‌ له‌ دژی چالاکانی ژنان ‏ده‌بینم، مه‌به‌ستم ئه‌و چالاکانه‌یه‌ که‌ به‌ڕاستی ناترسن و راستگۆیانه‌ کارده‌که‌ن بۆ مافه‌کانی ‏ژنان، نه‌ک هێندێک له‌و ژنانه‌ی له‌ رێکخراوه‌کاندا که‌ هه‌ر به‌ناو چالاکی ژنانن به‌ڵام ئاماده‌ نین ‏ته‌نانه‌ت له‌ نێو بنه‌ماڵه‌که‌ی خۆیاندا به‌هاکانی یه‌کسانی بپارێزن. به‌شێک له‌ مه‌لاکانی ‏کوردستان له‌ مینبه‌ری مزگه‌وته‌کانه‌وه‌ ده‌ستیان کردوه‌ به‌ ته‌بلیغاتی ره‌ش دژی به‌رابه‌ری ژن و ‏پیاو. هه‌ر ژنێک به‌ که‌مترین ئاگاییه‌وه‌ گوێ له‌ قسه‌کانیان بگڕێ، مه‌حاڵه‌ هه‌ستی بریندار نه‌بێ. ‏به‌هۆی ئه‌م پێکهاته‌ کۆمه‌ڵایه‌تییه‌ی کوردستان که‌ زۆربه‌ی خه‌ڵکه‌که‌ی موسڵمانن، ته‌بلیغاتی ‏مه‌لائایینییه‌کان رۆڵێکی گرنگ ده‌گێڕێ له‌ بیناکردنی که‌سایه‌تیی مێرمنداڵان و گه‌نجه‌کان، ‏به‌تایبه‌تییش ده‌بینین ئێستا ئه‌و توێژانه‌ چۆن روویان له‌ مزگه‌وته‌کان کردوه‌. ده‌سه‌ڵات بێده‌نگه‌ ‏له‌ ئاست ته‌بلیغاتی ئه‌و مه‌لایانه‌دا، کوردستانی باشوور ده‌بوو ببوایه‌ته‌ نموونه‌یه‌کی جوان بۆ ‏به‌شه‌کانی دیکه‌ی کوردستان، که‌چی به‌داخه‌وه‌ ئێمه‌ پێچه‌وانه‌که‌ی ده‌بینین. جوانکردنی ‏روخساری شه‌قام و شاره‌کان چ نرخێکی هه‌یه‌ که که‌لتووره‌که‌مان پاک نه‌که‌ینه‌وه‌ له‌ دیارده‌ ‏ناحه‌زه‌کان. ‌‏


ئایا ئیمکانی هاوکاری به‌رین له‌ ناو ژنان به‌ بیری جیاواز، هه‌یه‌ و ئه‌گه‌ر نا، گرفته‌کانی سه‌ر‎ ‎ڕیگا چین؟‎ ‎ئه‌گه‌ر خۆشت بابه‌تێک به‌ گرینگ ده‌زانی که‌ پێتوایه‌ ده‌کرێ باسی بکه‌ی ، بینوسه‌.
به‌ڵام له‌ کام بواردا چالاکییه‌کانمان کۆبکه‌ینه‌وه‌؟ ژن ده‌بێ بیری کۆمه‌ڵگه‌ بورووژێنێ. ژن ده‌بێ ‏به‌ ئامانجی ئازاد بوون و رزگاربوون له‌و دۆخه‌ی تێیدایه‌ خه‌بات بکا و له‌ هه‌موو بوارێکدا ‏چالاک بێ. له‌ سیاسه‌ت، کار له‌ بواره‌ جۆراوجۆره‌کاندا، نووسین، له‌ هه‌ر بوارێک دا ده‌بێ به‌ ‏ئامانجه‌وه‌ هه‌نگاو هه‌ڵێنێته‌وه‌. ژن ده‌بێ له‌ سیاسه‌ت و ده‌سه‌ڵات دا به‌شدار بێ، هێز بێ بۆ ‏ئه‌وه‌ی له دارشتنی بڕیار و‌ قانووندا شه‌ریک بێ. ئێمه‌ نابێ دڵمان خۆش بێ به‌ دانانی رێژه‌ بۆ ‏ژنان له‌ ده‌سه‌ڵات و رێبه‌ریی حیزبه‌کان دا، به‌ڵکوو ده‌بێ دڵمان به‌ ژنی ئاگا و نه‌ترس خۆش بێ ‏که‌ رێیان ده‌که‌وێته‌ پۆسته‌ به‌رزه‌کان. با هه‌ر نه‌ڵێن ژن بێ و به‌س. هه‌وڵ بده‌ین ژنانێک رێیان ‏بکه‌وێته‌ ئه‌و شوێنانه‌ که‌ ده‌نگی راسته‌قینه‌ی خۆمان بن هه‌ڵبه‌ت لێره‌دا باسی مه‌سه‌له‌ی ژنه‌، ‏ئه‌گینا له‌ مافدا ژن و پیاو جیا ناکرێنه‌وه‌. ‏
هه‌روه‌ها پێم وایه‌ بواری که‌لتوورییش زۆر گرنگه‌. ئاستی رۆشنبیری و که‌لتووریمان به‌داخه‌وه‌ ‏له‌ سه‌ر مافه‌کانی ژن، منداڵ و لاو سه‌قه‌ته‌. بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌م کێشانه‌ قسه‌یان له‌سه‌ر بکرێ. ژنانی ‏چالاک و ئازا به‌تایبه‌تی له‌م به‌شه‌ ئازادکراوه‌ی کوردستان ده‌بێ کارێک بکه‌ن ببنه‌ هێزی فشار ‏بۆ سه‌ر ده‌سه‌ڵاتداران، حیزبه‌کان، راگه‌یه‌نه‌کان، رووناکبیران وهه‌موو ئه‌وانه‌ی خۆیان به‌ ‏خه‌مخۆری مافه‌کانی مرۆڤ ده‌زانن. ئه‌رکی ژنی ئازا و رووناکبیر ئه‌وه‌یه‌ تابۆ و شته‌ ‏چه‌قبه‌ستووه‌کان بخاته‌ به‌رده‌م ره‌خنه. به‌ ئاگایی ئازایه‌تیی ‌و ‌وریاییه‌وه‌ ده‌بێ به‌رپه‌رچی ‏ته‌بلیغاتی نێو مینبه‌ری مزگه‌وته‌کان که‌ ده‌بنه‌‌ هۆی سووکایه‌تی به‌ژن ‌ بده‌نه‌وه‌. ژنان و ‏رێکخراوه‌کانییان پێویسته‌ یه‌کگرتوو بن له‌ ئاست کۆنه‌پارێزاندا و نه‌یه‌ڵن منداڵان و لاوه‌کان ‏به‌قسه‌ی که‌سانێک هه‌ڵفریوێن که‌ بۆ ئه‌م دنیایه‌ ناژین. ژنان‌‌ یه‌کسانیی و دادپه‌روه‌رییان بۆ ‏ئینسانه‌کان ده‌وێ. با ئه‌و یه‌کسانییه‌ و داد په‌روه‌رییه‌ له‌ بنه‌ماڵه‌ی خۆمانه‌وه‌ ده‌ست پێ بکه‌ن. ‏له‌ شه‌قام، ماڵ، شوینێ کار و هه‌ر شوێنێک ئه‌گه‌ر ناهه‌قییه‌کمان له‌گه‌ڵ کرا بێده‌نگ نه‌بین. له‌ ‏هه‌ر شار و شارۆچکه‌ و گوندێک ژنێک کوژرا، ده‌بێ رێکخراوه‌کان هه‌ڵوێستی جیددی بگرن. ‏رێکخراوی ژنان ده‌بێ کێشه‌کان بێنێته‌به‌رباس. به‌ یه‌کگرتوویی و جیدییه‌تی هه‌موولایه‌که‌‌ ‏‏‌ده‌توانرێ داهاتوویه‌کی باشتر بۆ ژنان له‌ کوردستان دابین بکرێ.

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر